Son dakika haberi! Rusya, 18 Temmuz’da fonksiyonunu yitirecek Karadeniz Tahıl Koridoru Mutabakatı’na, Batı’nın Rus besin ve gübresine yaptırım uygulamaktan vazgeçmesi halinde döneceklerini duyurdu.
Rusya’nın Karadeniz Tahıl Mutabakatı’nı sonlandırdığını duyurması dünyada geniş yankı buldu. Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve ABD karara reaksiyon gösterdi.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya’nın sonlandırdığı Tahıl Mutabakatı’nın devamı için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’e mektup gönderdi.
Zelenski mektubunda, “Tahıl Mutabakatı Rusya olmadan da devam edebilir. Rus çılgınlığından korunmalıyız.” tabirlerini kullandı.
Ukrayna Devlet Başkanı, Rusya’nın Tahıl Koridoru Muahedesi’nden çekilmesini şantaj olarak niteledi. Zelenski, Guterres’le de telefonda görüştü. İki taraf da Karadeniz’deki nakliyecilik ve besin güvenliği konusunda ortak çalışmak için anlaştı.
Zelenski, Dışişleri Bakanlığına, Birleşmiş Milletler ve Türkiye’ye, Karadeniz Tahıl Koridoru Teşebbüsü’nü Rusya’sız sürdürmeye hazır oldukları istikametinde cevap vermeleri için resmi sinyalleri hazırlama talimatı verdiğini duyurmuştu.
Karadeniz Tahıl Teşebbüsü’ne ait 2 mutabakat olduğunu, birinin Ukrayna, Türkiye, BM ortasında, oburunun Rusya, Türkiye ve BM ortasında olduğunu belirten Zelenski, “Dolayısıyla Rusya (anlaşmayı) durdurduğunu söylediğinde BM Genel Sekreteri Antonio Gutteres ve Cumhurbaşkanı (Recep Tayyip) Erdoğan ile muahedeyi bozuyor. Bizimle değil. Bizim onlarla hiçbir muahedemiz yoktur.” sözlerini kullanmıştı.
Zelenski, ayrıyeten, “Dışişleri Bakanlığımıza, Rusya’dan gelen resmi sinyalin akabinde BM ve Türkiye’ye, Ukrayna Devlet Başkanı olarak bana girişimimizi sürdürmeye hazır oldukları istikametinde cevap vermeleri için resmi sinyallerimizi hazırlama talimatı verdim.” demişti.
Rusya olmadan bile Karadeniz koridorunu kullanabilmeleri için her şeyi yapmaları gerektiğinin altını çizen Zelenski, “Biz korkmuyoruz. Gemi sahibi şirketler bize ulaştı. Onlar Ukrayna’nın göndermesi ve Türkiye’nin de geçişlerine müsaade vermesi halinde tahıl tedarikine devam etmeye hazır olduklarını söylediler.” diye konuşmuştu.
“BEDELİNİ MİLYONLAR ÖDEYECEK”
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya’nın, Karadeniz Tahıl Koridoru Mutabakatı’nı sonlandırma kararını “derin üzüntüyle” karşıladığını bildirdi.
New York’taki BM binasında basın toplantısı düzenleyen Guterres, Karadeniz Tahıl Koridoru Mutabakatı ve Rusya ile BM ortasında besin ve gübre ihracatına ait mutabakatın global besin güvenliği için kuvvetli bir ortamda “can suyu ve umut ışığı” olduğunu belirterek, “Rusya’nın bugün aldığı karar, muhtaç olan tüm bireylere bir darbe vuracaktır.” dedi.
BM’nin, global pazara besin ve gübre ulaştırılması için eforlarını sürdüreceğini söyleyen Guterres, tahlil arayışına devam edeceklerini aktardı.
“TÜRK HÜKÜMETİNİN GAYRETLERİNE DİKKATİ ÇEKMEK İSTİYORUM”
Guterres, “Bu bağlamda, Türk hükümetinin uğraşlarına bilhassa dikkati çekmek istiyorum.” diye konuşarak, temel amacın global besin güvenliği ile besin fiyatlarının istikrarını sağlamak olduğunu kaydetti.
Anlaşmalara iştirakin bir “seçenek” olduğunu lisana getiren Guterres, “Ancak dünyanın birçok yerinde çaba veren ve gelişmekte olan ülkelerin bir seçeneği yok. Yüz milyonlarca insan açlıkla karşı karşıya ve tüketiciler artan hayat pahalılığıyla çaba ediyor. Bedeli bu şahıslar ödeyecek.” formunda konuştu.
Guterres, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e gönderdiği mektupta sunduğu teklifleri ayrıntılı bir formda anlatarak, BM’nin Rusya’ya sunduğu düzenleyici çerçeve ve özel dalla yürüttüğü görüşmelerin ticaret şartlarının olağanlaşmasını ve kolaylaşmasını sağladığını savundu.
Rusya’nın tekliflerini göz arkası etmesinin “hayal kırıklığı” yarattığının altını çizen Guterres, “Rusya’nın, Karadeniz Tahıl Koridoru Mutabakatı’nı sonlandırma kararını derin hüzünle karşıladım.” tabirlerini kullandı.
Guterres, Rusya’nın Karadeniz’in kuzeybatısında sağlamış olduğu seyrüsefer güvenlik garantilerini geri çekmesini de eleştirdi.
“RUSYA’NIN BU TEŞEBBÜSÜ İNSAFSIZLIK”
Rusya’nın Ukrayna’nın ürettiği tahılın öbür ülkelere ihraç edilmesine müsaade veren Karadeniz Tahıl Koridoru Muahedesi’ni sonlandırmasına bir reaksiyon de ABD’den geldi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya’nın kararıyla ilgili, “Rusya’nın bugünkü aksiyonunun sonucu, gıdayı silah haline getirmektir. Bu, besinin çok muhtaçlık duyulduğu yerlerde bulunmasını zorlaştıracak ve fiyatların yükselmesine yol açacak. Sonuç olarak bu insafsızlık. Piyasaların şimdiden reaksiyon verdiğini görüyoruz.” tabirlerine yer vererek, mutabakata “mümkün olan en kısa müddette geri dönülmesi” gerektiğini vurguladı.
Dışişleri Bakanı, tahıl anlaşmasının önemine de değinerek, “Bildiğiniz üzere Türkiye ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, en azından tahıl ve öteki besin eserlerinin Ukrayna’dan çıkıp dünya pazarına girmesine müsaade vermek için bu düzenlemeyi, Karadeniz Tahıl Teşebbüsünü müzakere etti. Ve bunun muazzam olumlu bir yararı oldu. 32 milyon ton besin eseri elde edildi.” diye konuştu.
Ayrıca, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, gazetecilerin sorularını yanıtlandırdığı günlük basın toplantısında, “Türkiye’nin, Rusya’yı Karadeniz Tahıl teşebbüsüne dahil olması ve mutabakatın uzatılmasına teşvik etmede ön saflarda yer aldığını, hasebiyle tüm dünya için besin arzını garanti altına almaya çalışan bu gayrette Türkiye’nin önder olduğunu söyleyeceğim.” tabirini kullandı.
Türkiye’nin bu mevzudaki eforlarını takdir ettiklerini belirten Miller, “Bu teşebbüsü engelleyen ne Türkiye ne de öteki bir ülke, bu teşebbüsü engelleyen Rusya’dır.” diye konuştu.
RUSYA MUTABAKATTAN ÇEKİLMİŞTİ
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısının global besin fiyatları üzerindeki tesirini azaltmak için BM, Rusya, Türkiye ve Ukrayna, 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da düzenlenen merasimle Karadeniz Tahıl Koridoru Muahedesi’ni imzalamıştı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, düb misyon mühleti dolan Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’na ait yaptığı açıklamada, “Tahıl koridoru muahedesi fiilen son buldu, durduruldu. Rusya, ilgili kurallar uygulanır uygulanmaz derhal tahıl mutabakatına geri dönecek. Muahedenin Rusya ile ilgili kısmı yerine getirilmedi.” sözlerini kullanmıştı.
RUSYA MUAHEDEYE DÖNÜŞ ŞARTINI AÇIKLADI
Rusya Dışişleri Bakanlığı, 18 Temmuz’da işlevini yitirecek Karadeniz Tahıl Koridoru Mutabakatı’na, Batı’nın Rus besin ve gübresine yaptırım uygulamaktan vazgeçmesi halinde döneceklerini duyurdu.
Yaklaşık bir yıl evvel, 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da birbiriyle temaslı iki muahede imzalandığı hatırlatılan Bakanlık açıklamasında, bu paket mutabakatlarının global besin teminatını sağlama, açlık tehdidini azaltma, Asya, Afrika ve Latin Amerika’daki az gelişmiş ülkelere yardım etme üzere insani maksatlar taşıdığı kaydedildi.
Açıklamada, “Bir yıl sonra bu mutabakatların uygulanmasına yönelik çalışmaların sonuçları olumsuz görünüyor.” sözü kullanıldı.
“YÜKSEK VE ORTA GELİR SEVİYESİNDEKİ ÜLKELER YARALANDI”
Ukrayna besin ihracatının son ana kadar “Kiev ve Batılı küratörlerinin çıkarlarına hizmet etmeyi” amaçladığı savunulan açıklamada, tahıl teşebbüsüyle bugüne kadar 32,8 milyon ton yükün ihraç edildiği, bunun 26,3 milyon tonunun Avrupa Birliği (AB) dahil olmak üzere yüksek ve orta gelir seviyesindeki ülkelere gönderildiği söz edildi.
Açıklamada, “Etiyopya, Yemen, Afganistan, Sudan ve Somali başta olmak üzere en fakir ülkelere, toplam 922 bin 92 tonla yüzde 3’ten daha az tahıl gönderildi.” bilgisi verildi.
“BATILILAR TAHILDAN İKİ DEFA KAZANIYOR”
Ukrayna’da, IMF’nin talebi üzerine üzerindeki moratoryumu kaldırdıktan sonra ekilebilir yerlerin büyük bir kısmını Cargill, DuPont ve Monsanto üzere Batılı şirketlerin aldıklarına dikkat çekilen açıklamada, “Öte yandan, Ukrayna besinlerini dampingli fiyatlarla satın alan Avrupalılar, daha sonra katma pahası yüksek mamuller olarak tekrar satış için fabrikalarında işliyorlar. Aslında Batılılar hem satışta hem de tahılın işlenmesinde iki defa kazanıyorlar. Ayrıyeten ABD ve AB fiyatlar üzerinde spekülasyon yapıyor, yapay bir eser kıtlığı yaratıyor ve yasa dışı tek taraflı yaptırımlar uygulayarak Rus tarım eserlerini dünya pazarlarının dışına itiyor.” denildi.
“KORİDOR TERÖR ATAKLARI İÇİN KULLANILDI”
Rusya’nın, Ukrayna’nın tahıl çıkışına açtığı inançlı koridorun “Karadeniz Girişimi”nin ruhuna muhalif olarak “terör akınları için kullanıldığı” kaydedilen açıklamada, mutabakatın Rusya ile ilgili olan kısmının yürürlüğe girmediğine dikkat çekildi.
AB’nin Temmuz 2022’den bu yana Rusya’ya karşı 5 kere yeni yaptırım paketi açıkladığı anımsatılan açıklamada, ABD ve İngiltere’nin de hudut ötesi sınırlamalarını eksik etmediği belirtildi. Açıklamada, sonuç olarak Rus banka ödemeleri, sigorta ve nakliye lojistiği ile yedek kesim tedariki ve yurt dışı varlıklarının büsbütün bloke edildiği kaydedildi.
“YOKSUL ÜLKELERE HİBE EDİLEN GÜBRENİN 54 BİN TONU GÖNDERİLDİ”
Rusya’nın Birleşmiş Milletlerin (BM) himayesinde en fakir ülkelere gübre hibe etme kararını aldığı Eylül 2022’den bu yana, 262 bin tonluk gübreden, Letonya, Estonya, Belçika ve Hollanda’dan yalnızca Malavi’ye 20 bin ton, Kenya’ya 34 bin ton gönderildiği hatırlatılan açıklamada, Rusya-BM muhtırasında yer alan SWIFT sisteminin Rus bankasına bağlanması dahil öteki koşulların yerine getirilmediği bildirildi.
Tolatti-Odessa Amonyak Boru Sınırı’nın tekrar canlandırılması kaidesinin da kelam konusu çizgisi Ukrayna havaya uçurduğu için hayata geçirilemediğine dikkat çekilen açıklamada, “İstanbul mutabakatlarının uygulanmasında direkt sabotajın kelam konusu olduğu bu şartlarda, insani emeline hizmet etmeyen ‘Karadeniz Teşebbüsü’nün devam etmesi manasını yitirmektedir.” tabirlerine yer verildi.
“KARADENİZ’İN KUZEYBATISI YİNE TEHLİKELİ BÖLGE DURUMUNA GEÇTİ”
Anlaşmanın ilgili hususu uyarınca Rusya tarafının muahedenin daha fazla uzatılmasına itiraz ettiği vurgulanan açıklamada, Türk ve Ukrayna tarafı ile BM Genel Sekreterliğinin resmi olarak bilgilendirildiği bildirildi.
Açıklama şu biçimde devam etti:
“Bu, seyrüsefer emniyeti için verilen garantilerin geri alınması, deniz insani yardım koridorunun kısıtlanması, Karadeniz’in kuzeybatısında süreksiz olarak tehlikeli bölge durumuna tekrar geçilmesi, İstanbul’daki Müşterek Uyum Merkezi’nin dağılması demektir. Karadeniz Teşebbüsü, 18 Temmuz’dan itibaren Rusya’nın iştiraki olmadan fonksiyonunu yitirmiştir.”
Ukrayna’nın kara koridorları yoluyla tahılını ihraç edebileceğine işaret edilen açıklamada, Avrupa ülkeleri ile Kiev’in dayanışmasını göstermenin vakti geldiği belirtildi.
Batı başşehirleri sahiden Karadeniz Tahıl Teşebbüsü’ne paha veriyorlarsa, Rus gübre ve besin yaptırımlarından gerçek manada vazgeçmeyi düşünmeleri gerektiği vurgulanan açıklamada, “Rusya, vaatler ve garantiler değil lakin somut sonuçlar alındığında mutabakata geri dönmeyi düşünmeye hazır olacaktır.” sözleri kullanıldı.