- Neden ek bütçe hazırlanıyor: Gelir-giderde öngörülemeyen artışlar var. Yaptığımız borçlanma değil.
- Asgari fiyat artırımı: Diğer kısımları enflasyona ezdirmediğimiz üzere taban ücretliyi de katiyen ezdirmeyiz.
- Vergiler artacak mı: Yeni vergi mutlaka kelam konusu değil. Tam tersine, bu yıl kimi vergilerden vazgeçtik.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi Lideri ve AK Parti Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz, Kanal7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet’in sunduğu Başşehir Kulisi’nde soruları yanıtladı. Yılmaz’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
EK BÜTÇEYE NEDEN MUHTAÇLIK DUYULDU?
90’lı yıllarda çok sayıda yapılmış ek bütçe. 18 yıldır yapmamışız hakikaten. Son 18 yılda bir muhtaçlık olmamış. Son yaşadığımız süreçlerdeki gelişmelerde çok değerli değişiklikler oldu. Münasebetiyle ek bütçe yapma gereksinimi oldu. Yeni sistemin de birinci ek bütçesi olmuş oldu. Lakin dediğim üzere bu yeni bir şey değil. Tarihimizde onlarca kere yapılmış.
(Hazine’de para bittiği için mi yapıldı?) Yok. Harcama gereksinimi yahut öteki sebeplerden ek ödeme muhtaçlığı olduğunda harcama karşılığında gelir göstererek yapabiliyorsunuz.
(Ekonominin negatif bir seyir içinde olduğuna işaret eden bir adım mı?) Hayır, o denli değil. İktisatta çeşitli göstergelerde birinci yapılan kestirimin ötesindeki gelişmelerde ek bütçe yapma muhtaçlığı var. Gelir ve masraflarda öngörülemeyen artışlar var. Yaptığımız bir borçlanma değil mutlaka. Artan gelirlerimizi ödenekleştiriyoruz. Bu durumda müspet durumu ağır basıyor.
Enflasyon var, tarım-sosyal dayanakları artırın diyorlar, maaşları artırın diyorlar. Bunları ek bütçeyle yapacaksınız. Lakin ek bütçeyi de borçlanarak değil sağlıklı gelirlerle yapacağız.
(Vatandaştan daha fazla mı vergi alınacak?) Öyle bir tenkit geldi. Yeni bir vergi muhakkak kelam konusu değil. Tam tersine, bu yıl kimi vergilerden vazgeçtik. KDV’lerde önemli indirimler yaptık. Asgari fiyata kadar bütün gelirleri vergi dışı bıraktık. Besinde, güçte sübvansiyonlar yapıyoruz.
(CHP Sözcüsü Faik Öztrak’ın, “330 milyar lira vergiyi faiz lobisinin cebine koyacaklar” açıklaması.) Katiyen kelam konusu değil. 1 trilyon 81 milyar liralık ek gelir bekliyoruz. Yılbaşında öngörülmeyen ek gelir bu. En yüksek artış kurumlar vergisinde. Vergileri yalnızca finans sisteminde artırdık. Çok yüksek karlar elde eden bankaya dönük bu vergi. 315 milyar lirası kurumlar vergisinden geliyor. KDV’de yalnızca 13 milyar liralık artış var. İthalde alınan vergilerde artış var. 284 milyar ek gelir geliyor buraya. Emtia fiyatlarıyla alakalı. Vatandaşa dönük hiçbir verginin artırılması kelam konusu değil.
EMEKLİ VE ÇALIŞANLARA TEMMUZ ZAMMI
217 milyar lirasını kamu çalışanlarımızın aylıklarında yapılacak artışa harcayacağız. Yüzde 40 civarında artış yapılacak. Şimdiden bütçemize koymuş oluyoruz. 154 milyar lirasını emekli aylıklarına yapılan artışlar. Kuruluşların elektrik ve doğalgazda vatandaşa dayanağı var, oraya 134,5 milyar lira ek dayanak koyacağız. 105 milyar lirasını üretken alanlara aktaracağız. Tarım, sanayi, karayolu ve demiryolu yatırımları üzere çok çeşitli alanlara. 103 milyar lirasını mahalli yönetimlere vereceğiz.
Sosyal dayanaklarımız artıyor. 45 milyar lira ek ödeneklerimiz olacak. Ödeme gücü olmayanların sıhhat primleri için 7,7 milyar lira. 65 yaş üstü aylığı ve engelli ve engelli yakınları için 5,8 milyar lira. Türkiye Aile Dayanağı Programı için 7,5 milyar lira.
Tarıma dayanaklar yapacağız. Mevcut bütçemizde tarıma verdiğimiz direkt takviyeler var. 25,8 milyar liraydı bu. Yıl içinde 3,2 milyar daha ek edildi. Sulamaya 16,3 milyar lira ayırmıştık. Yeniden sübvansiyon ve krediler var. Ek bütçeyle 46,4 milyar lira ek ediyoruz: Takviyelere 13,4 milyar lira. Yatırımlara 8,8 milyar lira. Sübvansiyonlu dayanaklara 24,2 milyar lira ek dayanak koyuyoruz. İkisini topladığınızda bu sene tarım dayanağımız toplam 104 milyar liraya ulaşıyor.
FAİZ MASRAFLARINDAKİ ARTIŞ
Faiz masraflarında 89 milyar lira artış var. Fakat bütçedeki hissesi düştü. Ölçü olarak arttı, oransal olarak düştü. Faizin bütçedeki hissesinde düşme oldu. Tıpkı formda bütçe açığında da düşme oldu.
(Kur muhafazalı mevduatın Hazine’ye olan yüküne yönelik eleştiriler) 454 milyar dolar kamu ve özel dalın toplam borcu. Bir liralık artış 454 milyar TL yük demek. Onu denetim edebiliyorsanız bu düzenekle, onun da bir bedeli var. Bunlar tercih sıkıntısı. Birisi bir enstrümanı, diğeri oburunu tercih edebilir. Her birinin yol açtığı tesirler kelam konusu.
(Kur muhafazalı mevduat işe yaradı diyor musunuz?) Tabii ki yaradı. Gerçek olarak bakmamız lazım lakin.
BDDK’NIN ALDIĞI KARAR
(Döviz varlıklarının TL karşılığının 15 milyon TL’yi aşmayan şirketleri kredi kullanmaları halinde dövizin 15 TL’nin üzerine çıkmama kuralı kararı) BDDK şunu diyor: Sen bankacılık şirketinden kredi alıp maksadına uygun kullanmak durumundasın. 15 milyon TL’ye kadar bakmayacağım, üstüne bakacağım diyor. İşin özü şu: Benim sana verdiğim krediyi finansal istikrarsızlığa katkıda bulunacak halde kullanma diyor. Benim anladığım bu. Bu da istikrara katkıda bulunan ve kredilerin gayesine uygun kullanımını gözeten bir önlem.
İSTİHDAM ARTIŞI
2020 Nisan’ından beri istihdam 3 milyonun üzerinde arttı. AK Parti geldiğinde istihdam 19 milyondu, artık 30 milyonu aştı. Oransal olarak da yükseldi.
Herhangi bir ekonomik kriz görmüyorum. Büyümemiz devam ediyor.
“ENFLASYONDA DÜŞÜŞ BEKLİYORUZ”
Aralık ayında önlemlerin ve dünyadaki dengelerin oturması nedeniyle enflasyonda düşüş bekliyoruz. Natürel eski vakitlere dönüş biraz vakit alacak.
ASGARİ FİYATTA ARTIRIM BEKLENTİSİ
Hükümetimizin her türlü alternatifi değerlendirdiğine inanıyorum. Öbür kesitleri enflasyona ezdirmediğimiz üzere minimum ücretliyi de katiyetle ezdirmeyiz. Bu yılki tartışmaları da bu çerçevede görmek gerekir.
ARTAN GÜÇ MALİYETİ
Enerji maliyetimiz çok arttı. Geçen sene 50 milyar dolarken, bu sene 100 milyar doları bulacak. İhracat ve turizmimiz bunun 30 milyar dolarını karşılıyor. Geriye 20 milyar dolar kalıyor. Onu da sermaye hareketleriyle telafi etmemiz gerekiyor. Bu da yapılamayacak bir şey değil.