14 yaşındaki Yiğitcan, İzmir’de bir parkta unsur kokladıktan sonra yere yığıldı. İhbar üzerine olay yerine gelen polis eğilip omuzuna dokununca silkeledi. İtiş kakış üzerine iki polis biber gazı sıktı. Çocuk nefes alamadı, orada hayatını kaybetti. Polislerin yargılanması için soruşturma müsaadesi dahi verilmedi. Son kelamı Anayasa Mahkemesi söyledi.
14 yaşındaki Yiğitcan C, gün İzmir Bayraklı’da Postacılar Mahallesi’ndeki parka gitti.
Bir görgü şahidinin anlatımına nazaran Yiğitcan’ın elinde kırmızı ve sarı renklerde üç çakmak gazı tüpü vardı. Bazen oturuyor, bazen ayağa kalkıyordu. Tüplerin sıkılma kısımları çıkarılmış yalnızca pipet kısmı vardı. Ortada bir pipet kısmında gaz çekiyordu.
“İKİ POLİS DE BİBER GAZI SIKTI”
Bir mühlet sonra iki polis geldi. Zayıf olan polis çocuğa gerçek eğildi. Elini omuza koyunca Çocuk birden, polise, “Ananızı s…, o… çocukları” diye bağırarak ayağa kalktı. Tekme, yumruk sallamaya başladı. İtiş kakış yaşandı. Polis çocuğu yere yatırdığı sırada ikinci polis geldi.
Her iki polis de yerde yatan çocuğu biber gazı sıkmaya başladı.
Bundan sonrasını polislerden biri sözünde şöyle anlattı:
“Yerde yatarken nefes almakta zorluk çektiğini fark ettim. Bunun üzerine grup arkadaşım elini Yiğitcan’ın ağzına götürerek boğazının içinde olan lisanını dışarı hakikat çekti ve nefes almasını sağlamaya çalıştı. Ben şahsın başını yan çevirdim. Sonra telsiz ve telefonla 112’yi çağırdık.”
112 geldiğinde çocuk yerde yatıyordu, teneffüs, deveran ve nabız yoktu.
ÇOCUK NEFES ALAMADI
Kalp masajı yapıldı, damar yolu açıldı, adrenalin verildi fakat sonuç alınamadı. Çocuk hayatını kaybetti.
Polislerin yargılanması için gerekli soruşturma müsaadesi dahi verilmedi. Aile, itirazları da reddedilince Anayasa Mahkemesi’ne kişisel müracaatta bulundu.
“BİBER GAZININ ÖLÜMLERE NEDEN OLABİLECEĞİ BİLİNİYOR”
Yüksek Mahkeme şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
- Polisin güç kullandığında bir ihtilaf yoktur.
- Polis memuru elini çocuğun omzuna koyması üzerine, çocuk bundan kurtulmak için atak yapmış, polis de elini çekmiştir.
- Çocuğun ayağa kalkması üzerine taraflar birbirlerini iteklemeye başlamış, birbirlerine sarılarak yere düşmüşlerdir.
- Çocuğun direnmesi üzerine polis bir fıs biber gazı sıkmıştır.
- Görgü şahidi iki memurun da biber gazı sıktığını sav etmiş ise de bu çelişkinin giderilmesi için şahide yahut memurlara bu mevzuda soru sorulmamıştır.
- Anayasa Mahkemesi evvelki kararlarında polisin biber gazı kullanımına ait incelemelerde Türk Tabipler Birliği’nin yayımladığı bilgi notunda, biber gazının teneffüs darlığı, bulantı, kusma, tahriş, hatta çocuklarda, yaşlılarda, hamilelerde, kronik rahatsızlığı olanlarda vefata neden olabileceği dikkate alınmıştır.
“ÇOCUK YERDE YATIYOR, SİLAHI VB. YOK”
- Kolluk vazifelilerinin iki kişi olması, kendilerine karşı direnen ölenin bu sırada yerde yatıyor olması ve bunlardan daha değerlisi 14 yaşında bir çocuk olması, sahip olduğu fizikî kuvvet ile silah yahut silah sayılan gibisi taarruz vasıtası taşıdığı istikametinde bir kuşkunun olmaması dikkate alındığında kolluk vazifelilerinin çocuğun kaçmasını yahut direnç göstermesini engellemeleri için alternatif önlemleri almalarının mümkün olduğu anlaşılmıştır.
- Bir diğer deyişli 14 yaşında olup silah ve gibisi bir vasıtaya da sahip olmayan bir çocuğun yaratacağı tehlikenin vücudu kuvvet bakımından da çocuğa nazaran her biri başka ayrı avantajlı olan iki kolluk vazifelisi tarafından önlenemeyecek, müdahalede yetersiz kalınacak seviyede olması düşünülemez.
- Bu nedenle kolluk görevlisinin çocuğa karşı biber gazı kullanmak suretiyle maddi güç kullanmasının orantılı olduğundan kelam edilemeyecektir.
- Dolayısıyla kolluk görevlisinin müracaatçıların yakınının vefatına tesiri olan biber gazı kullanması biçimindeki müdahalenin orantılı olmadığı kanaatine varılmıştır.
- Bölge Yönetim Mahkemesi makul kuşku bulunmadığını belirterek soruşturma müsaadesi verilmemesine dair karara yapılan itirazın reddine karar vermiştir. Lakin bu karar tüm bulguların kapsamlı ve tarafsız bir tahlile dayalı olması gerekliliğini karşılamadığı, hayat hakkına yönelik müdahalenin ölçülü bir müdahale olup olmadığına yönelik bir kıymetlendirme içermediği, bu değerlendirmelerin de yer alabileceği bir soruşturma ve gerektiğinde kovuşturma yapılmasını engellediği anlaşılmıştır.
- Açıklanan münasebetlerle ömür hakkının yol boyutunun ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
HÜKÜM: ÖMÜR HAKKI İHLAL EDİLDİ, 225 BİN TL TAZMİNAT
Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:
Yaşam hakkının maddi ve yordam boyutunun ihlal edildiğine ait argümanın KABUL EDİLEBİLİR olduğuna,
Anayas’nın 17. unsurunda teminat altına alınan hayat hakkının maddi boyutunun ve yordam boyutunun İHLAL EDİLDİĞİNE
Kararın bir örneğinin ömür hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için gerekli süreçler yapılmak üzere İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi’ne GÖNDERİLMESİNE,
Başvuruculara net 225 bin TL manevi TAZMİNAT ödenmesine,
Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine,
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.