Nur Kaplan-Serkan Alan
ANKARA – Yüksek enflasyon ve temel besin eserlerinde yaşanan fahiş fiyat artışlarının akabinde iktidar kanadından yeni bir atak geldi. Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın fiyatların düşürülmesi için Tarım Kredi Kooperatiflerine “talimat” vermesinin üzerine bin 400 şubesi bulunan kooperatif marketlerde 30’un üzerinde tüketim hususunda “indirimli satışlar” bugün itibariyle başladı.
Ankara’da Mamak ve Keçiören ilçelerinde bulunan Tarım Kredi Kooperatifleri’nin marketlerine sabahın erken saatlerinde giderek alışveriş için gelenlerle konuştuk, fiyatları karşılaştırdık.
‘BİZİ BU HALE DÜŞÜRDÜLER’
Ankara’nın Mamak ilçesi Abidinpaşa semtinde bulunan Tarım Kredi Kooperatifi marketinin açılış saati olan 09.00’dan evvel yüzün üzerinde kişi market önünde sırada bekledi. “Zaten birden fazla şey yoktur”, “Erkenden geldik umarım hayal kırıklığına uğramayız” cümleleriyle beklenilen sıra, marketin açılış saati yaklaştıkça daha da uzadı. Market çalışanının kapıda belirmesiyle hareketlenen kalabalık markete sırayla alımın yapılacağının duyurulmasının akabinde bekleyişini sürdürdü.
Marketin açılışının öncesinde sırada beklediği çocuklarına, “Sakın ortadan geçeyim demeyin ezerler sizi, dikkat edin” diyen ve mesken hanımı olduğunu söyleyen bir bayanla konuştuk. Besin fiyatlarında yaşanan artışlarla birlikte “indirim kovalamaya” başladıklarını söyleyen annenin sohbetimizdeki birinci cümlesi, “İyi ki rezilliğimizi çekmeye gelmişsiniz. Halkın sabahın köründe düştüğü hale bak” oldu. Markete daima çocuklarıyla geldiğini, bu durumu onlara yaşattığı için üzgün olduğunu söyleyen bayan, “Şu hengamede çocuğuma bu psikolojiyi yaşattığım için vicdanen çok rahatsızım. Artık içeriye gireceğiz hengameyi gör. Yazık değil mi bunlara? Şuur altına yerleşecek şeylere bak. Nerede iman, nerede kul hakkı? Fakat bizi bu hale düşürdüler. Ben bu çocukları sıcak yatağında yatırmayı bilmiyor muyum? Lakin çaresizlik, bekliyoruz” diye konuştu.
‘ÇOCUĞUM BİLE MARKETE GİDİNCE BİR ŞEY İSTEMEMEYE ALIŞTI’
Bu sohbete konut hanımı olduğunu söyleyen öteki bir bayan da dahil oldu. Yeni doğan bebeğini uykuda bırakarak sıraya girdiğini söyleyen bayan, son periyotta artan fiyatları takip edemez olduklarını, temel besinler dışında harcama yapamadıklarını, yakında temel besinlerden da kesinti yapmaya başlayacaklarını söyledi ve şöyle devam etti:
“Pazar otomobiliyle buraya geldim lakin inanır mısın yolda ‘sanki bunu doldurabileceğim’ diyerek pişman oldum. Yedi yaşında bir çocuğum daha var. İstediklerini alamadığım için onunla markete gidemiyordum. Artık çocuğum bile markete gidince bir şey istememeye alıştı. Her gün ne yemek yapacağım diye düşünmekten psikolojim bozuldu. Elde de avuçta da yok.”
‘AĞZIMIZA BAL ÇALMAK İÇİN BİZİ BURAYA ÇAĞIRDILAR HERHALDE’
Mamak’taki Tarım Kredi Kooperatifi marketinde sıranın güzelce uzadığı dakikalarda marketin açılış saati de geldi. Beşer onar içeriye alınana müşterilerden kimileri içeriye girmelerinden çok kısa bir müddet sonra bir hışımla dışarıya çıktı. “Makarna ve salça dışında alınacak bir şey yok”, “Boşuna beklemeyin indirim falan yok”, “6’da sıraya girdik. İki tane makarna aldık çıktık, hiçbir şey yok”, cümleleriyle çıkan müşterilerin akabinde sırada tansiyon yükseldi. “Ağzımıza bal çalmak için bizi buraya çağırdılar herhalde” diyenlerden kimileri sıradan ayrılırken kimi bireyler ise “en azından bir bakalım” diyerek sırada durmaya devam etti. Sırada bekleyenlere yoldan geçenlerin, “Ne sırası bu?” sorularının işitildiği dakikalarda, “’İndirim var’ dedi ya Erdoğan onu bekliyoruz. Ancak çıkanlara nazaran indirim falan yok” cevapları kayda geçti.
‘NEYİN FİYATINI DÜŞÜRDÜNÜZ DE BİZİ BURAYA ÇAĞIRIYORSUNUZ?’
Tarım Kredi Kooperatifleri’nin kendi eserleri ve yaygın markaların eserlerinin satıldığı markette bir mühlet sonra kalabalığın tamamı içeriye bizimle birlikte girdi. Market içerisinde “indirimli” eserlerin arandığı dakikalarda etiketler müşterileri mutlu etmedi. “Bu fiyatlar dünle birebir, nerede indirim”, “Siz bizimle dalga mı geçiyorsunuz? Neyin fiyatını düşürdünüz de bizi buraya çağırdınız” sorularının işitildiği anlarda birçok insanın elinin boş çıkışa hakikat yönelmesi dikkat çekti.
Şeker başta olmak üzere kimi temel besinlerin markette olmamasına sonlananlar sitemlerini çalışanlara yöneltirken, “Yürü yürü yürü ya, milleti kandırmaktan öteki bir şey değil bunların yaptıkları”, “Maksat buralara müşteri çekmek herhalde indirim falan yok” cümleleri de işitildi.
Bu sırada market çalışanının, “Pirinçler bir adetle sınırlı” cümlesi de müşterilerin reaksiyonuna neden oldu. İndirimde olduğu söylenen eserlerin satışının bir adetle sonlandırılmasına reaksiyon gösterenlere cevap veren market çalışanı, “Kasa birden fazla eseri geçmiyor ben ne yapayım? Maksat herkes alabilsin” karşılığını verdi.
BİRÇOK ESER ZİNCİR MARKETTE DAHA UCUZA SATIŞTA
Tarım Kredi Kooperatifi’nin Abidinpaşa şubesinde müşterilerle birlikte biz de fiyatları denetim ettik. İndirim yapılacağı söylenen eserlerden kimilerinin fiyatlarını not aldık. Kooperatif marketin yirmi adım ötesinde Türkiye genelinde binlerce şubesi olan bir market ile not aldığımız eserlerin fiyatlarını karşılaştırdık. Öte yandan Tarım Kredi Kooperatifi’nin şubeleri ortasında birebir eserlerin farklı fiyatlarda satıldığı da dikkat çekti.
Patatesin 7,95 TL, soğanın ise 5,95’ten satıldığı kooperatif marketin yanındaki zincir markette bu eserlerin fiyatları sırasıyla 10,90 ve 8,90 olarak dikkatimizi çekti. Kooperatif marketinde bir kilogram un 10 TL, mercimek 19,90 TL, bir litrelik süt 14,75 TL, 6’lı kağıt havlu 30 TL iken birebir eserler zincir markette de birebir fiyattan satıştaydı. İndirimin olacağı açıklanan birtakım eserlerde ise zincir marketteki fiyatlar daha uygundu. Örneğin 15’li yumurta Tarım Kredi Kooperatifi marketinde 39,25 TL iken zincir markette 29,50 TL, 30’lu çocuk bezi kooperatif marketinde 135 TL iken zincir markette 125 TL, bir kilogramlık domates salçası kooperatif marketinde 16,50 TL’yken zincir markette 15 TL idi. Tarım Kredi Kooperatifi’nde en yaygın satılan ve paketi 6,90 TL olarak dikkat çeken makarna da tekrar zincir markette 4,40 TL olarak satışa sunulmuştu.
‘’KÂR HEDEFİ GÜTMEYECEĞİZ DİYORLAR’ DAHA EVVEL NİÇİN YAPILMADI?’
Ankara’da fiyat indirimi için gittiğimiz bir öteki adres ise çoğunlukla dar gelirli insanların yaşadığı Keçiören İncirli’deki Tarım Kredi Kooperatifi Marketi oldu. Sabahın erken saatlerinde 20 kişi ile başlayan sıra, saat ilerledikçe 100’ü buldu.
Emekli olduğunu söyleyen bir bayanla konuştuğumuzda, sabah haberlerini izlerken indirimi duyduğunu, hastane randevusuna gitmeyerek uygun fiyatlı eser almak için geldiğini, buraya geldiğinde de uzun bir sıra beklemediğini söz etti. “Bugün de bol bol makarna alacağım. Madem ki indirim yapılabiliyordu her yerde yapsınlar. Öbür marketler her gün fiyat değiştiriyorlar” diyen bayanın gerisinde sırada bekleyen ve sohbetimizi duyan bir başka kişi ise yapılan indirimlerin seçime bir hazırlık olduğunu belirterek, “Kâr gayesi gütmeyeceğiz diyorlar, daha evvel niçin yapmadı? Seçimler yaklaşırken mi aklınıza geldi? Bu vatandaşa yazık günah değil mi?” dedi.
Sabah sıcağının altında dakikalarca sırada bekleyen beşerler kapıların açılmasıyla çoğunlukla bakliyat eserlerine yöneldi. Fiyatlarda değişiklik olmadığını görenler, “Fiyatlar tıpkı, 5 kuruş indirim yok, hiçbir şey düşürmemişler” sözlerini kullanırken, pazar otomobilleri boş kaldı. Bu sırada ellerinde telefonlarla fiyat karşılaştırması yapanlar da dikkat çekti. Alışveriş için sabahın erken saatinde markete gelen bayanlar, ellerinde yarım kiloluk zeytin, bir kutu salça ile konutlarının yolunu tuttu.