Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Osman Kavala ile ilgili 10 Aralık 2019’da verdiği ‘serbest bırakılmalı’ kararının uygulanmaması nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‘nin (AİHS) 46’ıncı hususunun birinci fıkrasının ihlal edildiğine karar verdi. Kavala’ya 7 bin 500 Euro mahkeme masrafı ödenmesine hükmedildi.
Tek şerhi Türk hakim düştü
Büyük Daire’nin ihlal kararı 16’ya 1 olmak üzere oy çokluğu ile alındı. Karardaki tek karşı oyu Türk hakim Saadet Yüksel kullandı. Yüksel karara ait görüşünde Osman Kavala davasında 2019 yılında verilen 18’inci unsurun ihlali kararına katılmadığı için bugün verilen karara da katılmadığını belirtti.
Dışişleri: AİHM, kararla beklentilerimizi boşa çıkardı
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Tanju Bilgiç, AİHM’in Osman Kavala kararını şöyle kıymetlendirdi:
“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Kavala kararının icrası konusunun Avrupa Kurulu (AK) Bakanlar Komitesi tarafından AİHM’e havale edilmesiyle ilgili Bakanlığımız görüşleri 2 Şubat 2022 tarihli açıklamamızla kamuoyuyla paylaşılmıştı. Açıklamamızda, AİHM’in durumu hakkaniyetle değerlendirmesi ve birinci derece mahkemesi üzere hareket etmemesi istikametindeki beklentimiz lisana getirilmişti.
Süreç boyunca AK ile irtibatımız devam etmiş; Adalet Bakanlığımız tarafından, adıgeçenin yargı sürecindeki gelişmeler hakkında tertipli bilgi sunulmuş, ayrıyeten adıgeçenin tutukluluğuyla ilgili olarak iç hukukta devam eden yargılama sonunda karar giydiği AİHM’e ve AK Bakanlar Komitesi’ne bildirilmişti.
Ancak ne yazık ki, AİHM mevzuyla ilgili olarak bugün (11 Temmuz) açıkladığı kararla beklentilerimizi boşa çıkarmış ve Avrupa insan hakları sisteminin prestijinin bir defa daha sorgulanmasına sebep olmuştur.
Bundan sonraki etapta süreci takip edecek olan AK Bakanlar Komitesi’nin, daha evvel sergilediği tarafgir ve seçici yaklaşımı bir yana bırakarak, sağduyuyla ve kimi çevrelerin siyasi gündem yaratma arayışlarına mahal vermeksizin hareket etmesini bekliyoruz.“
AİHS 46’ıncı hususta neler var?
- Yüksek Kontratçı Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme’nin verdiği katılaşmış kararlara uymayı taahhüt ederler.
- Mahkeme’nin mutlaklaşan kararı, infazını denetleyecek olan Bakanlar Komitesi’ne gönderilir.
- Bakanlar Komitesi, katılaşan bir kararın infazının denetlenmesinin, kelam konusu kararın yorumundan kaynaklanan bir zorluk nedeniyle engellendiği kanaatinde ise, bu yorum konusunda karar vermesi için Mahkeme’ye başvurabilir. Mahkeme’ye başvurma kararı, Komite toplantılarına katılma hakkına sahip temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ile alınır.
- Bakanlar Komitesi, bir Yüksek Kontratçı Taraf’ın, taraf olduğu bir davada verilen kesin karara uygun davranmayı reddettiği görüşünde ise, ilgili Taraf’a ihtarda bulunduktan sonra, Komite toplantılarına katılmaya yetkili temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ile alınacak bir kararla, ilgili Taraf’ın 1. fıkrada öngörülen yükümlülüğünü yerine getirmediği sıkıntısını Mahkeme’ye intikal ettirebilir.
- Mahkeme 1. fıkranın ihlal edildiğini tespit ederse, alınacak tedbirleri değerlendirmesi için davayı Bakanlar Komitesi’ne gönderir. Mahkeme, şayet 1. fıkranın ihlal edilmediğini saptarsa, davayı, incelemesine son verecek kararı alması için Bakanlar Komitesi’ne iletir.
Ne olmuştu?
Mahkeme, bu durumun sona erdirilmesi için AİHS’in 46. unsurunun 4. fıkrası uyarınca Kavala’nın derhal özgür bırakılması gerektiğine karar vermişti.
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Mahkeme’nin kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetliyor. Bakanlar Komitesi, kararlarını yerine getirmemekte ısrar eden bir devleti AİHM’e şikayet edebiliyor.
Komite, 2019 tarihli AİHM kararının uygulanmadığı gerekçesiyle Türkiye’ye karşı 2 Şubat 2022’de resmen ihlal prosedürü başlatmıştı.
AYRINTILAR GELECEK…